Lần cuối cùng PSG đoạt cúp châu Âu, Mauricio Pochettino tóc dài đổi áo với Roberto Baggio cũng tóc dài. Đó là 24 năm trước, nhưng trong thước phim xưa, có một nhân vật khác trông vẫn rất quen thuộc. Cầu thủ dự bị đầu tiên PSG đưa vào sân ngày hôm đó năm 2001 – khi họ đánh bại Brescia của Baggio – vẫn có dáng người mảnh khảnh và kiểu tóc không đổi. Giờ đây, nếu Arteta muốn lần thứ hai nâng cao danh hiệu châu Âu, anh sẽ phải vượt qua chính đội bóng đã giúp mình làm nên lịch sử.
Gần một phần tư thế kỷ sau, cả Arteta lẫn PSG đều đang nhắm đến đấu trường lớn hơn chiếc Intertoto Cup. Ở thời điểm PSG thống trị Ligue 1 và luôn lọt vào vòng knock-out Champions League, kỷ niệm về Intertoto Cup dường như chỉ còn là ký ức xa xăm, có khi họ chẳng nhớ. Năm 2001, họ không phải đội duy nhất vô địch – Aston Villa và Troyes cũng giành chiến thắng ở hai trận chung kết khác – nhưng giải đấu này đã đánh dấu một giai đoạn của PSG.
Có những điều giờ đây không còn nhận ra, nhưng bản sắc ấy từng tồn tại ở Paris lâu hơn cả thời gian Arteta khoác áo. Anh đến đây dưới dạng cho mượn 18 tháng khi mới 19 tuổi (2001), trước khi bị Barcelona bán cho Rangers vào năm 2002.
Người bạn cùng phòng "hoàn hảo"
Trước khi Arsenal thắng PSG hồi tháng 10 năm ngoái, Arteta từng nhắc về một người bạn cùng phòng mà anh gọi là "hoàn hảo". Đó là Ronaldinho – cặp đôi kỳ lạ: một người cầu toàn (Arteta) và một kẻ phóng khoáng (Ronaldinho). Người ta thậm chí có thể tưởng tượng cảnh Ronaldinho đi ngủ thì Arteta vừa thức dậy.
Ronaldinho sau đó đã đi ngược hành trình với Arteta, gia nhập Barcelona năm 2003. Nhưng sự hiện diện của anh ở Paris chứng minh rằng PSG từng là câu lạc bộ đầy hào quang và đa văn hóa, trước cả thời đại của các nhà đầu tư Qatar. Những đồng đội của Arteta – dù không cùng lúc – gồm Ronaldinho, Pochettino, Jay-Jay Okocha, Nicolas Anelka, Gabriel Heinze, Laurent Robert và Ali Benarbia.
Có lẽ họ là những tài năng chưa tỏa sáng hết mình. Mùa 2000-01, PSG chỉ xếp thứ 9 Ligue 1, dù lọt vào vòng bảng thứ hai Champions League (một thể thức ngắn ngủi như Intertoto Cup). Arteta từng đá chính trong hai trận hòa AC Milan. Mùa duy nhất anh ở Pháp, PSG về thứ tư. Giữa một Ligue 1 ít bàn thắng, đội bóng tài năng này chỉ ghi 44 bàn sau 34 trận.
Họ đã không phát huy được hết tiềm năng. Ronaldinho kết thúc mùa giải bằng chức vô địch World Cup 2002, nhưng thường xuyên ngồi dự bị. Anelka giữa mùa chuyển đến Liverpool dưới dạng cho mượn. Mối quan hệ giữa anh và HLV Luis Fernandez không mấy hòa hợp.
Từ PSG đến Rangers: Bước ngoặt của Arteta
Giờ đây, PSG được dẫn dắt bởi Luis Enrique – một tiền vệ xuất sắc khác sinh ra ở Tây Ban Nha, cũng từng vô địch châu Âu. Trước đó, Luis Fernandez (vô địch Euro 1984) từng đưa PSG đến chung kết Cúp C2 năm 1996. Ở nhiệm kỳ đầu, ông huấn luyện George Weah, David Ginola và Rai. Khi trở lại, phòng thay đồ PSG đầy sao nhưng cũng lắm mâu thuẫn. Fernandez và Robert bất hòa, dù tiền vệ này tỏa sáng ở Intertoto Cup trước khi bán cho Newcastle. Okocha ghi 5 bàn ở Intertoto Cup 2001-02 nhưng chỉ 4 bàn ở Ligue 1.
Hai thập kỷ sau, khó tin nổi một ngôi sao PSG lại chuyển đến Bolton Wanderers, nhưng Okocha đã làm thế. Arteta thì gia nhập Rangers. Anh tỏa sáng ở Paris đến mức PSG muốn mua đứt, nhưng tháng 3/2002, Rangers đã thỏa thuận với Barcelona với giá 6 triệu bảng – ngay cả khi mùa giải ở Pháp chưa kết thúc.
HLV Alex McLeish sau này nổi tiếng với lối đá phòng ngự, ít hợp với một nghệ sĩ như Arteta. Nhưng ông đã bị ấn tượng bởi màn trình diễn của Arteta trong trận đấu UEFA Cup giữa hai đội. Arteta sau đó ghi bàn quyết định giúp Rangers vô địch Scotland năm 2003. Trước đó, anh cũng ghi bàn trong loạt luân lưu loại PSG, khi Okocha, Heinze và Pochettino đều hỏng phạt đền.
Di sản còn lại
PSG giờ không còn bán cầu thủ cho Rangers nữa. Một số yếu tố thời Arteta đã biến mất, nhưng vài thứ vẫn tồn tại: tình yêu với những ngôi sao lớn, cùng cảm giác họ chưa khai thác hết tiềm năng ở đấu trường châu Âu. Luis Enrique có thể thay đổi điều đó năm nay – nếu ông vượt qua được Arteta.
Khi Luis Enrique tái định hình bản sắc PSG, có lẽ ông đang hướng tới những bản hợp đồng kiểu Arteta: những tiền vệ trẻ, tài năng, đang lên. Và đó chính xác là những gì đã xảy ra với Arteta gần 25 năm trước.
